کریکت از کجا به افغانستان آمد؟
- شفیق
- /
- 2020-01-04
اکثریت به این باور اند که کریکت یک محصول پاکستانی است و تیم کریکت افغانستان در تبانی و همسوی و یا با تأثیرپذیری جدی از کریکت پاکستان به وجود آمده است. متأسفانه شماری از فعالان جامعه و فرهنگی نیز به همین باور اند، اما برخلاف تصور اکثریت کسانی که ناآگاهانه افتخارات و تاریخ کریکت کشور را به پاکستان نسبت میدهند و این بازی را بازیای ویژهی یک قوم میدانند، این بازی ریشهی بسیار محکم و ناگسستنی با تاریخ معاصر افغانستان دارد. کریکت در افغانستان از زمانی آغاز میشود که هیچ کشوری به نام پاکستان در دنیا وجود نداشت. در این نوشته شروع و ترویج کریکت بین افغانها در کمپهای مهاجرت و تشکیل تیم ملی کریکت افغانستان تا کسب عضویت دایمی جهان کریکت به صورت مختصر را به اختصار مرور میکنیم. کریکت در افغانستان هنگامی آغاز شد که انگلیسها برای نخستین بار در قرن نوزده میلادی بر افغانستان حمله کردند. از اینکه تأسیس این بازی در انگلستان شده است، معمولاً سربازان انگلیسی در پایگاهای نظامیشان در کابل، جلالآباد و قندهار کریکت بازی میکردند. گهگاهی مقامات عالیرتبهی دولتی نیز به تماشای این بازی میرفتند. به حوالهی اسناد تاریخی، بعضی افغانها نیز این بازی را آموخته بودند, ولی تیم مشخص ملی نداشتند. در آن هنگام، در تمام دنیا تنها کشورهای انگلستان و آسترالیا تیمهای مشخصی داشتند و با همدیگر بازی میکردند. با گذشت زمان، افریقای جنوبی تیم خویش را تشکیل داد و سپس هندوستان، زیلاند جدید و ویستاندیز در سال ۱۹۲۶ و پاکستان در سال ۱۹۵۳ تیمهای کشوری خویش را شکل دادند. شورای بینالمللی کریکت در سال ۱۹۰۹ میلادی در لاردز انگلیستان رسماً به وجود آمد و تا اکنون دوازده کشور عضویت دایمی و ۹۲ کشور عضویت وابستهی این سازمان را دارد. این بازی در زمان امیرعبدالرحمن خان به ندرت در کشور رایج شده بود. گاهی امیر عبدالرحمن خان با بعضی از وزرایش در هنگام تفریح کریکت بازی میکردند، ولی مردم عام این بازی را نمیشناختند. در زمان امیرحبیبالله خان نیز کریکت در افغانستان مروج بود که در تصویری خود ایشان در سال ۱۹۰۵ میلادی در روبروی قصر شاهی مصروف بازی کریکت است. بازی کریکت به هیچوجه از پاکستان به کشور ما نیامده است، بلکه این سلسله نیز در پاکستان جریان داشت و آنها به نسبت فضای امنتر اجتماعی توانستند در زمان کم به صورت کامل با قاعدههای این بازی جهانی آشنا شوند. حتا میتوان تصور کرد که کریکت از افغانستان به پاکستان رفته است. در دورههای اخیر به نسبت جنگ و فضای ناامنی در افغانستان این بازی در کشور ما خوب جا نیفتاد، اما در پاکستان به دلیل امنیت نسبی رشد کرد. افغانهای مهاجر در همان محوطه با دید مسابقات جهانی کشورهای مختلف از قبیل استرالیا، هندوستان، انگلستان، افریقای جنوبی، سریلانکا و غیره… در تلویزیونها به صورت مکمل با این بازی آشنا شدند و در بین کمپهای مختلف تیمهای مشخصی را ایجاد کردند و همیشه با همدیگر بازی کردند. حتا گاهی پاکستانیها مانع بازیهای افغانهای مهاجر به سطح بالایی میشدند. با این حال خوشبختانه در هنگام اوج فهم افغانها از این بازی، آهستهآهسته وضعیت کشور ما به سوی آبادانی، ثبات و پیشرفت بهبود یافت و تیم ملی از بازیکنان موفق و سرشناس کمپها هنگام برگشت آنها در داخل کشور تشکیل شد. این تیم حمایت قاطع حکومت را نیز کسب کرد. در خصوص روابط و تأثیرگذاری تیمها روی همدیگر باید گفت که افغانهای مهاجر در پاکستان در کمپهای مشخصی زندگی میکردند؛ مهاجران خارج از محدودهی کمپ با دولت و نهادهای پاکستانی در ارتباط نبودند، اما به علت علایق جوانان نسبت به بازی زیبایی کریکت، تیمها بدون انگیزه و تماس بیرونی، در اوایل تنها به قصد ورزش و وقتگذرانی در درون کمپهای مهاجران به وجود آمدند. تیمهای مهاجران همیشه با همدیگر رقابت میکردند. زمانی که این رقابتها اوج گرفت، بازی از حوزهی کمپهای مشخص خارج شد و مسابقات بینالافغانی، بین کمپهای مهاجرین به وجود آمد. این مسابقات باعث شد که جوانان کمپهای مختلف با همدیگر آشنا شوند و پسانتر به دوستان نزدیک و همیشگی همدیگر بدل شوند، ولی این پایان ماجرا نبود. این روند روبهرشد، خلاف پیشبینیها به سرعت وارد مرحلهی حساس خود شد. افغانها آهستهآهسته به بیرون از کمپهای مهاجرت با تیمهای محلی پاکستان مسابقاتی را برگزار کردند و هر از گاهی در تورنمنتهای مشهور شهری با تیمهای پاکستانی برخوردند. کم کم افغانها توانستند با تیمهای مطرح محلی و شهری پاکستان وارد رقابت شوند. این شروع خوب و رشد حیرتبرانگیز حتا باعث حسادت و تعجب شماری از حلقات در پاکستان شده بود، اما آنها نمیتوانستند جلو این پیشرفت را بگیرند؛ چون مهاجرین افغانی که با این بازی از هر نگاه آشنا داشتند، با همدیگر دوستهای نزدیک شده بودند و مشورههای ابتدایی انتقال و ترویج کریکت در افغانستان را با همدیگر تبادله کرده بودند. اینگونه بود که ورزشکاران کریکت تصمیم گرفتند با نیرو، سازوکار ویژه و نیت مشترک وارد کشور شوند و آهستهآهسته این بازی را در مرکز و ولایات کشور ترویج دهند و ترکیب تیم ملی را شکل دهند. البته پیش از این اتفاق، در هنگام حکومت مجاهدین شخصی به نام حامد چرخی -که به تازگی از کمپ مهاجرت به افغانستان آمده بود- این بازی را مجدداً در افغانستان شروع کرده بود. این کار باعث آشنایی نسل جدید کابل که در پاکستان مهاجرت نکرده بودند، با بازی کریکت شد. دور اساسی و مهمی در راستای احیا و ترویج کریکت در افغانستان پس از سقوط طالبان و شروع حکومت حامد کرزی بود. با ورود ورزشکاران افغانستان به کشورشان، این ورزشکاران برای رشد و ترویج کریکت در سراسر کشور تحت یک اتحادیه و با سازوکار ویژه به رهبری اللهداد نوری حرکت کردند و تمامی مراحل را موفقانه سپری کرده، خوشبختانه در اوایل قادر به ترکیب تیم ملی و کسب عضویت ابتدایی (Affiliated Membership) سازمان بینالمللی کریکت و در سال ۲۰۱۳ عضویت اسوشیتد (Associated Membership) و در ماه جون سال ۲۰۱۷ عضویت دایمی سازمان بینالمللی کریکت (ICC Full Membership) را به دست آورند. همچنان تیم ملی کریکت افغانستان ریکارد کسب (عضویت دایمی جهان در کمترین زمان) را به نام خود ثبت کرد که یکی از افتخارات بزرگ در این عرصه به شمار میرود. سرانجام مهاجران پس از برگشت به کشور، تیم ملی کریکت را شکل دادند؛ تیمی که امروز در گردنهی رقابتهای جهانی با افتخار از کشورش نمایندگی میکند. اینکه در قسمت ترویج و یا گسترش کریکت در افغانستان و منطقه، پاکستان هیچ نقشی نداشته و تنها پیش از کشور ما در جمع کشورهایی قرار گرفته که توانسته بازی کریکت را به صورت کامل رایج بسازد و در جمع بازیهای ملیاش بیفزاید، هیچ ربطی به کریکت افغانستان ندارد. کریکت افغانستان از آغاز تا امروز در بستر نامساعدی مسیر کاملاً جداگانه و متفاوتی را پیموده است.